量子力学の基本定理証明における2つの表現(覚え書き)
エルミート演算子の固有値の実数性,異なる固有値に対する固有関数の直交性…という基本定理の証明における,2つの表記法(積分表記,ブラケット表記)を比較する。

【定理】
エルミート演算子の固有値は実数である。また,異なる固有値に対する固有関数は互いに直交する。

【証明】
エルミート演算子\hat{A}について,固有値方程式を

\hat{A}v_n = \lambda_n v_n\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\hat{A}|v_n\rangle = \lambda_n|v_n\rangle

とすると,

\int v_m^*\hat{A}v_n d\boldsymbol{r} = \lambda_n \int v_m^*v_n d\boldsymbol{r}\qquad\qquad\qquad\qquad\langle v_m|\hat{A}|v_n\rangle = \lambda_n\langle v_m|v_n\rangle …(i)

m,n交換すると,

\int v_n^*\hat{A}v_m d\boldsymbol{r} = \lambda_m \int v_n^*v_m d\boldsymbol{r}\qquad\qquad\qquad\qquad\langle v_n|\hat{A}|v_m\rangle = \lambda_m\langle v_n|v_m\rangle

両辺のエルミート共役をとると,\hat{A}のエルミート性より

\int v_m^*\hat{A}v_n d\boldsymbol{r} = \lambda_m^*\int v_m^*v_n d\boldsymbol{r}\qquad\qquad\qquad\qquad\langle v_m|\hat{A}|v_n\rangle = \lambda_m^*\langle v_m|v_n\rangle …(ii)

    \because\quad \left(\int v_n^*\hat{A}v_m d\boldsymbol{r}\right)^* = \int v_m^*\hat{A}v_n d\boldsymbol{r}\qquad\qquad\because \quad(\langle v_n|\hat{A}|v_m\rangle)^* = \langle v_m|\hat{A}|v_n\rangle

(i)(ii)を辺々引いて,

(\lambda_n - \lambda_m^*)\int v_m^*v_n d\boldsymbol{r} = 0\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad(\lambda_n - \lambda_m^*)\langle v_m|v_n\rangle = 0

m=n のとき,

\lambda_m = \lambda_m^* すなわち\lambda_m は実数。

m\ne n かつ \lambda_m\ne\lambda_n のとき,

\int v_m^*v_n d\boldsymbol{r} = 0\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\qquad\langle v_m|v_n\rangle = 0

すなわち,異なる固有値に対する固有関数は互いに直交する。(証明終)

タグ:

+ タグ編集
  • タグ:
最終更新:2011年03月01日 16:10