固有ベクトル展開を用いた極限問題
早稲田大学院試の過去問に挑戦。Yahoo!知恵袋より。

【問題】

数列\{p_n\},\{q_n\}および\{r_n\}が漸化式 (n\ge 0)

\left\{\quad\begin{matrix} p_{n+1} &=& \left(1-\displaystyle\frac{a+b}{2}\right)p_n + \displaystyle\frac{1}{2}q_n + \frac{1}{2}r_n\\\\q_{n+1} &=& \displaystyle\frac{a}{2}p_n + \frac{1}{2}q_n\\\\r_{n+1} &=& \displaystyle\frac{b}{2}p_n + \frac{1}{2}r_n\end{matrix}

によってあらわされている。a,bは定数であり,0<a<1,0<b<1をみたす。また,p_0,q_0,r_0p_0+q_0+r_0=1をみたすあたえられた定数。
このとき以下の問いに答えよ。

(1) \boldsymbol{x}_n = \left(\begin{matrix}p_n\\q_n\\r_n\end{matrix}\right) とおく。\boldsymbol{x}_{n+1} = {\sf A}\boldsymbol{x}_nとなる行列{\sf A}をもとめよ。

(2) 行列{\sf A}の固有値\lambda_1,\lambda_2,\lambda_3(ただし\lambda_1>\lambda_2>\lambda_3),およびそれぞれの固有値に対応する固有ベクトル\boldsymbol{u}_1,\boldsymbol{u}_2,\boldsymbol{u}_3を求めよ。

(3) \boldsymbol{x}_0 = \left(\begin{matrix}p_0\\q_0\\r_0\end{matrix}\right) を(2)で求めた固有ベクトルを用いて\boldsymbol{x}_0 = c_1\boldsymbol{u}_1 + c_2\boldsymbol{u}_2 + c_3\boldsymbol{u}_3 と展開する。このとき係数c_1,c_2,c_3 をもとめよ(a,b,q_0,r_0 を用いてあらわせ)。

(4) (3)の結果をつかって,n\rightarrow \infty としたとき\boldsymbol{x}_n は極限をもつことを示し,\lim_{n\rightarrow\infty}\boldsymbol{x}_n をもとめよ。

【解答】

(1)

{\sf A} = \left(\begin{matrix}1-\displaystyle\frac{a+b}{2}\quad\frac{1}{2}\qquad\frac{1}{2}\\\\ \qquad\displaystyle\frac{a}{2}\qquad\frac{1}{2}\qquad 0\\\\ \qquad\displaystyle\frac{b}{2}\qquad 0 \qquad\frac{1}{2} \end{matrix}\right)

(2)

| {\sf A} - \lambda{\sf I} | = 0 を\lambdaについて解けば,

\lambda_1 = 1,\quad\lambda_2 = \frac{1}{2},\quad\lambda_3 = \frac{1-(a+b)}{2}

固有値方程式 {\sf A}\boldsymbol{u}_i = \lambda_i\boldsymbol{u}_i に代入して\boldsymbol{u}_iを求めると,

\boldsymbol{u}_1 = \left(\begin{matrix} 1\\a\\b\end{matrix}\right)\quad,\quad\boldsymbol{u}_2 = \left(\begin{matrix} 0\\1\\-1\\\end{matrix}\right)\quad,\quad\boldsymbol{u}_3 = \left(\begin{matrix} 1\\\\-\displaystyle\frac{a}{a+b}\\\\-\displaystyle\frac{b}{a+b}\end{matrix}\right)

(3)

\boldsymbol{x}_0 = \left(\begin{matrix}p_0\\q_0\\r_0\end{matrix}\right) = c_1\boldsymbol{u}_1 + c_2\boldsymbol{u}_2 + c_3\boldsymbol{u}_3

をつくって,p_0+q_0+r_0=1 を考慮してc_1,c_2,c_3について解く。
(長いので略)

(4)

\boldsymbol{x}_n = {\sf A}^n\boldsymbol{x}_0 = c_1{\sf A}^n\boldsymbol{u}_1 + c_2{\sf A}^n\boldsymbol{u}_2 + c_3{\sf A}^n\boldsymbol{u}_3 = c_1{\lambda_1}^n \boldsymbol{u}_1 + c_2{\lambda_2}^n \boldsymbol{u}_2 + c_3{\lambda_3}^n \boldsymbol{u}_3

\lambda_1 = 1,\lambda_2 = 1/2,-1/2 < \lambda_3 < 1/2 により,n\rightarrow\infty において

{\lambda_1}^n\rightarrow 1\quad,\quad{\lambda_2}^n \rightarrow 0\quad,\quad{\lambda_3}^n \rightarrow 0

\therefore\boldsymbol{x}_n \rightarrow c_1\boldsymbol{u}_1 = \frac{\boldsymbol{u}_1}{1+a+b}

※固有値の大小をYahoo!…では逆にして答えてしまった。oyz

タグ:

+ タグ編集
  • タグ:
最終更新:2011年03月08日 21:28